Mô hình “Ban quản lý dự án xã” & Kiến nghị giải pháp về giao nhiệm vụ Chủ đầu tư và hình thức quản lý dự án phù hợp
1. Chủ tịch UBND Xã có được phép thành lập Ban QLDA chuyên ngành và Ban QLDA khu vực theo pháp luật về xây dựng?
Không, Chủ tịch UBND Xã không có thẩm quyền thành lập Ban QLDA chuyên ngành và Ban QLDA khu vực.
Thẩm quyền thành lập Ban QLDA chuyên ngành và Ban QLDA khu vực đối với các dự án sử dụng vốn đầu tư công được quy định cụ thể như sau:
- Nghị định số 175/2024/NĐ-CP ban đầu quy định thẩm quyền này thuộc về Người đứng đầu cơ quan trung ương, UBND cấp tỉnh và cấp huyện.
- Tuy nhiên, Nghị định số 140/2025/NĐ-CP đã sửa đổi và làm rõ lại quy định này, theo đó, thẩm quyền thành lập chỉ còn thuộc về Người đứng đầu cơ quan trung ương và UBND cấp tỉnh (để phù hợp với Tổ chức chính quyền 02 cấp).
Như vậy, pháp luật hiện hành (tính đến ngày 15/08/2025) không giao thẩm quyền cho UBND cấp xã trong việc thành lập hai loại hình Ban QLDA này.
2. Chủ tịch UBND tỉnh có được thành lập Ban QLDA chuyên ngành và Ban QLDA khu vực theo pháp luật về xây dựng (là đơn vị sự nghiệp công lập) thuộc UBND xã quản lý không?
Không, Chủ tịch UBND tỉnh không được phép thành lập Ban QLDA chuyên ngành hoặc Ban QLDA khu vực (là đơn vị sự nghiệp công lập) để đặt dưới sự quản lý của UBND xã.
Phân tích chi tiết để làm rõ qua hai khía cạnh: thẩm quyền thành lập và cơ cấu quản lý đơn vị sự nghiệp công lập.
2.1. Về thẩm quyền thành lập:
- UBND cấp tỉnh có thẩm quyền thành lập Ban QLDA chuyên ngành và Ban QLDA khu vực.
- Các Ban QLDA này khi được thành lập bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ mang địa vị pháp lý là đơn vị sự nghiệp công lập.
2.2. Về cơ cấu quản lý:
- Nghị định số 120/2020/NĐ-CP quy định rõ về phạm vi quản lý của các đơn vị sự nghiệp công lập.
- Theo đó, cơ cấu tổ chức quản lý chỉ được quy định đến cấp huyện (UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh).
- Không có quy định về việc một đơn vị sự nghiệp công lập được thành lập và hoạt động dưới sự quản lý trực tiếp của UBND cấp xã.
- Vì vậy, mặc dù UBND tỉnh có quyền thành lập Ban QLDA là đơn vị sự nghiệp công lập, nhưng không thể giao cho UBND cấp xã quản lý vì pháp luật về đơn vị sự nghiệp công lập không có cơ cấu này. Các Ban QLDA do UBND tỉnh thành lập sẽ thuộc cơ cấu quản lý của cấp tỉnh nhưng không thể xuống đến cấp xã.
- Và đặc biệt lưu ý quy định tại Khoản 2 Điều 6 Nghị định số 140/2025/NĐ-CP: “Không thực hiện quy định về thành lập Ban quản lý dự án chuyên ngành, Ban quản lý dự án khu vực tại điểm c khoản 3 Điều 25 Nghị định số 175/2024/NĐ-CP ngày 30 tháng 12 năm 2024 của Chính phủ.”
3. Chủ tịch UBND tỉnh có được thành lập Ban QLDA chuyên ngành và Ban QLDA khu vực theo pháp luật về xây dựng (là đơn vị sự nghiệp công lập). Chủ tịch UBND xã giao cho các Ban QLDA này làm “Chủ đầu tư” dự án đầu tư xây dựng thuộc thẩm quyền quyết định đầu tư của Chủ tịch UBND xã được không?
Không, Ban QLDA chuyên ngành và Ban QLDA khu vực của tỉnh không thể được giao làm “Chủ đầu tư” cho các dự án do Chủ tịch UBND xã quyết định đầu tư.
3.1. Phạm vi hoạt động bị giới hạn rõ ràng:
Điều 25, Khoản 3 của Nghị định số 175/2024/NĐ-CP đã quy định rất cụ thể và giới hạn phạm vi hoạt động của các Ban QLDA theo cấp quản lý:
- Ban QLDA cấp tỉnh được thành lập để quản lý các dự án thuộc thẩm quyền quản lý của UBND cấp tỉnh.
- Quy định này có nghĩa là mục đích và nhiệm vụ chính của một Ban QLDA cấp tỉnh là để phục vụ, quản lý các dự án của chính cấp tỉnh. Việc giao cho Ban QLDA này làm “Chủ đầu tư” – tức là đơn vị chịu trách nhiệm cao nhất cho một dự án không thuộc thẩm quyền quản lý của cấp tỉnh là không đúng với phạm vi hoạt động đã được pháp luật quy định tại Nghị định này.
3.2. Phân biệt vai trò “Chủ đầu tư” và “Tư vấn quản lý dự án”:
- Theo Luật Đầu tư công: Chủ đầu tư là cơ quan, tổ chức được giao trực tiếp quản lý dự án đầu tư công.
- Theo Luật Xây dựng: Chủ đầu tư xây dựng (sau đây gọi là chủ đầu tư) là cơ quan, tổ chức, cá nhân sở hữu vốn, vay vốn hoặc được giao trực tiếp quản lý, sử dụng vốn để thực hiện hoạt động đầu tư xây dựng. Căn cứ điều kiện cụ thể của dự án sử dụng vốn đầu tư công, người quyết định đầu tư giao Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng chuyên ngành hoặc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực làm chủ đầu tư. Trường hợp không có Ban quản lý dự án hoặc có Ban quản lý dự án nhưng không đủ điều kiện thực hiện thì người quyết định đầu tư giao cơ quan, tổ chức có kinh nghiệm, năng lực quản lý làm chủ đầu tư.
- Làm “Chủ đầu tư”: Là nhận trách nhiệm toàn diện và cao nhất về pháp lý cho dự án. Ban QLDA tỉnh chỉ có thể nhận vai trò này cho các dự án của tỉnh. Làm sao có thể giao một đơn vị không thuộc phạm vi quản lý để “sử dụng vốn” của mình quản lý!
- Làm “Tư vấn quản lý dự án”: Là cung cấp dịch vụ chuyên môn để hỗ trợ Chủ đầu tư.
4. Kiến nghị giải pháp về giao nhiệm vụ “Chủ đầu tư” và hình thức quản lý dự án phù hợp với các Dự án thuộc UBND xã quản lý dựa trên các quy định của pháp luật về xây dựng:
4.1. Kiến nghị về “Chủ đầu tư”:
- Giải pháp tối ưu và phù hợp nhất với cơ cấu tổ chức hiện hành là UBND xã trực tiếp làm Chủ đầu tư đối với các dự án do Chủ tịch UBND xã quyết định đầu tư.
- Lý do: Việc này giúp xác định rõ một đầu mối chịu trách nhiệm toàn diện trước pháp luật về việc quản lý, sử dụng vốn và chất lượng của dự án. Giao cho một đơn vị cấp dưới không chuyên trách có thể làm phân tán trách nhiệm và gây khó khăn trong quản lý.
4.2. Kiến nghị về hình thức quản lý dự án:
Với vai trò là Chủ đầu tư, UBND xã nên linh hoạt áp dụng các hình thức quản lý dự án sau đây, tùy thuộc vào quy mô và tính chất phức tạp của từng dự án cụ thể.
Phương án 1: Thuê tư vấn quản lý dự án (ưu tiên hàng đầu)
Đây là hình thức được kiến nghị áp dụng cho hầu hết các dự án của cấp xã, đặc biệt là các dự án có quy mô và yêu cầu kỹ thuật phức tạp.
- Căn cứ pháp lý: Điều 28, Nghị định số 175/2024/NĐ-CP.
- Cách thức thực hiện: UBND xã (với vai trò Chủ đầu tư) sẽ lựa chọn nhà thầu và ký kết hợp đồng thuê một đơn vị tư vấn chuyên nghiệp để thay mình thực hiện toàn bộ hoặc một phần công tác quản lý dự án.
Đối tượng thuê:
- Ban QLDA đầu tư xây dựng chuyên ngành/khu vực cấp tỉnh.
- Các Công ty tư vấn quản lý dự án độc lập có đủ điều kiện năng lực.
Ưu điểm:
- Chuyên nghiệp: Tận dụng được tối đa năng lực, kinh nghiệm của các đơn vị chuyên nghiệp, đảm bảo dự án được quản lý bài bản, đúng quy định.
- Khắc phục yếu kém nhân sự: Giải quyết được bài toán thiếu hụt cán bộ có chuyên môn sâu về xây dựng tại cấp xã.
- Rõ ràng trách nhiệm: UBND xã chỉ cần thực hiện vai trò giám sát hợp đồng, giảm tải áp lực quản lý sự vụ hàng ngày.
Phương án 2: Chủ đầu tư tự tổ chức thực hiện quản lý dự án
Hình thức này chỉ nên được áp dụng đối với các dự án có quy mô rất nhỏ, kỹ thuật đơn giản, điển hình là các dự án chỉ yêu cầu lập Báo cáo kinh tế – kỹ thuật.
- Căn cứ pháp lý: Điều 27, Nghị định số 175/2024/NĐ-CP.
- Cách thức thực hiện: UBND xã sẽ sử dụng bộ máy chuyên môn của mình (ví dụ: công chức Địa chính – Nông nghiệp – Xây dựng và Môi trường) để trực tiếp quản lý dự án.
- Lưu ý: Cần đánh giá kỹ năng lực của cán bộ. Nếu không đủ điều kiện, Chủ đầu tư phải thuê cá nhân có đủ năng lực để tham gia quản lý.
- Nhược điểm: Rủi ro cao nếu cán bộ xã không đủ năng lực và kinh nghiệm, có thể dẫn đến sai sót về chất lượng, tiến độ và thủ tục pháp lý.
Phương án 3: Thành lập Ban QLDA một dự án
Đây là hình thức không được khuyến khích ở cấp xã và chỉ nên được xem xét trong những trường hợp vô cùng đặc biệt (ví dụ: dự án có quy mô rất lớn, tính chất đặc thù, phức tạp, kéo dài).
Căn cứ pháp lý: Điều 26, Nghị định số 175/2024/NĐ-CP.
Lý do không khuyến khích:
- Tốn kém nguồn lực: Việc thành lập một tổ chức mới, dù là tạm thời, cũng đòi hỏi chi phí, nhân sự và thủ tục hành chính phức tạp.
- Không thực tế: UBND xã thường không có đủ nhân sự đáp ứng điều kiện năng lực để điều hành một Ban QLDA riêng.
- Lãng phí: Ban QLDA sẽ phải tự giải thể sau khi dự án kết thúc, gây lãng phí nguồn lực đã đầu tư để thiết lập.
Kiến nghị chung lộ trình đề xuất trong thời gian chờ sửa đổi Luật Xây dựng:
Để đảm bảo hiệu quả và tuân thủ pháp luật, kiến nghị UBND xã xây dựng một quy trình lựa chọn hình thức quản lý dự án như sau:
- Xác định Chủ đầu tư: Mặc định UBND xã là Chủ đầu tư.
- Đánh giá dự án: Khi có một dự án mới, tiến hành phân loại:
- Nếu là dự án quy mô rất nhỏ, kỹ thuật đơn giản (chỉ cần lập Báo cáo Kinh tế – Kỹ thuật) → Cân nhắc Phương án 2 (Tự thực hiện).
- Đối với tất cả các dự án còn lại → Áp dụng Phương án 1 (Thuê tư vấn quản lý dự án) làm phương án mặc định.
- Lựa chọn nhà thầu tư vấn: Tổ chức lựa chọn nhà thầu tư vấn quản lý dự án theo đúng quy định của pháp luật về đấu thầu.
- Giải pháp này vừa giúp các dự án của xã được quản lý chuyên nghiệp, đảm bảo chất lượng, vừa giúp cán bộ xã tập trung vào công tác quản lý nhà nước thay vì phải trực tiếp điều hành các công việc sự vụ phức tạp của một dự án xây dựng.
Thank & Best Regards!
Khi trích dẫn, chia sẻ thông tin tại các bài viết của tác giả xin vui lòng ghi rõ nguồn “Phan Việt Hiếu – kiemtoanxaydung.vn”
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO & TƯ VẤN QUYẾT TOÁN VỐN ĐẦU TƯ [PHAN ANH FIRM]
- [A] Số 204 – 206 Vũ Tông Phan, P. An Phú, TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh
- [E] sotaykiemtoanxaydung@gmail.com / tuvanphananh@gmail.com
- [P & ZALO] 0775.775.266
- Fanpage: SỔ TAY KIỂM TOÁN XÂY DỰNG
- Fanpage: TRUNG TÂM ĐÀO TẠO & TƯ VẤN QUYẾT TOÁN VỐN ĐẦU TƯ
- Nhóm FB: SỔ TAY KIỂM TOÁN XÂY DỰNG
- Nhóm ZALO: QUYẾT TOÁN VỐN ĐẦU TƯ
- Nhóm ZALO: QUYẾT TOÁN NỘI DUNG BỒI THƯỜNG
- Nhóm ZALO: LUẬT ĐẤU THẦU 2023
- Nhóm ZALO: LUẬT ĐẦU TƯ CÔNG 2024
- Trưởng Ban biên tập Diễn đàn KIỂM TOÁN XÂY DỰNG:
- Ông Phan Việt Hiếu – [P& ZALO] 098765.6161
